Regie bij de burger: de sleutel tot een snelle en effectieve versterking

6 februari 2025

De versterkingsoperatie in Groningen sleept zich al meer dan een decennium voort. Duizenden inwoners wachten nog steeds in onzekerheid, gevangen in een web van bureaucratie en gebrekkige coördinatie. Terwijl het oorspronkelijke doel — veiligheid voor bewoners — uit het oog lijkt verloren, wordt de situatie verergerd door vertragingen en onbegrip voor de behoeften van de getroffen burgers. Het is tijd voor een fundamentele verandering in aanpak: maak de eigenaar van de woning opdrachtgever van het versterkingsproces. Ondersteund door een architect kan dit proces niet alleen efficiënter en effectiever worden uitgevoerd, maar biedt het ook ruimte voor verduurzaming — een noodzaak die zowel het milieu als de portemonnee van de eigenaar ten goede komt.

Vertrouwen in de eigenaar: een logische keuze

Wanneer een huiseigenaar in Nederland besluit zijn woning te bouwen of grondig te verbouwen, vertrouwt de overheid op het Bouwbesluit en aanvullende kwaliteitscontroles. Dit systeem, waarin de verantwoordelijkheid bij de eigenaar ligt, functioneert goed en garandeert veiligheid en stabiliteit. Waarom zou het versterken van woningen in Groningen, technisch gezien een vergelijkbare operatie, dan opeens anders worden behandeld? De versterkingsnormen volgens de NPR-richtlijnen zijn niets meer dan een uitbreiding op de eisen in het Bouwbesluit en kunnen net zo goed door een eigenaar worden nageleefd met de juiste professionele begeleiding.

Het wantrouwen van de overheid jegens de capaciteiten van eigenaren lijkt ongegrond. Het versterken van woningen kan sneller en effectiever worden uitgevoerd als bewoners direct betrokken zijn bij de uitvoering en samenwerken met lokale professionals. Waarom kan een eigenaar wel een huis bouwen dat voldoet aan strikte eisen, maar wordt hij niet vertrouwd met het versterken van zijn eigen woning? Het wantrouwen richting de capaciteiten van huiseigenaren en hun architecten houdt een systeem in stand dat zichzelf bewijst als ineffectief en demoraliserend.

Verduurzaming: geen vertraging, maar een kans

Theodor Kockelkoren, inspecteur-generaal van van de Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) heeft onlangs kritiek geuit op het plan van staatssecretaris Van Marum om lichte versterking te combineren met verduurzaming. Volgens SodM veroorzaakt dit extra vertraging in een proces dat al te langzaam verloopt. Deze stelling mist echter nuance. De huidige vertragingen worden grotendeels veroorzaakt door bureaucratische obstakels en een gebrek aan coördinatie. Wanneer de eigenaar de regie heeft, ondersteund door een architect, kunnen versterking en verduurzaming juist sneller en efficiënter worden uitgevoerd.

Verduurzaming is niet alleen een logische stap in het proces, maar ook een prioriteit voor veel eigenaren. Het biedt directe voordelen door lagere energiekosten en verhoogt de waarde van het onroerend goed. Veel huiseigenaren zien verduurzaming als een essentieel onderdeel van het versterken. Onderzoek toont aan dat bewoners die verduurzaming combineren met versterking juist tevreden zijn over de integrale aanpak, ondanks een eventuele lichte vertraging. Bovendien kan dubbel werk worden vermeden door beide trajecten tegelijkertijd te plannen.

Decentrale aanpak: sneller en effectiever

De huidige centrale aanpak, waarbij de NCG verantwoordelijk is voor planning en uitvoering, leidt tot inefficiëntie en frustratie. Wachttijden zijn lang, procedures ondoorzichtig, en oplossingen vaak te generiek. Een decentrale aanpak biedt daarentegen directe voordelen:

1. Snelheid: Wanneer eigenaarschap bij de bewoners ligt, kunnen projecten parallel worden uitgevoerd in plaats van te wachten op centrale goedkeuringen en planningen. Dit vermindert wachttijden aanzienlijk.
2. Maatwerk: Elke woning is uniek, zowel qua bouwtechniek als bewonerswensen. Lokale architecten en aannemers kunnen oplossingen beter afstemmen op de specifieke situatie, wat niet alleen de kwaliteit verhoogt maar ook onnodige kosten voorkomt.
3. Efficiëntie: Minder bureaucratie betekent minder schakels in het proces. Dit maakt het overzichtelijker voor de eigenaar en voorkomt vertragingen door controle op controle. Een efficiënte controle achteraf, zoals bij reguliere bouwprojecten, volstaat om de veiligheid te waarborgen.

Het idee dat een decentrale aanpak zou leiden tot kwaliteitsverlies is eenvoudig te weerleggen. Zoals bij reguliere bouwprojecten kan gebruik worden gemaakt van gecertificeerde bouwbegeleiders en steekproefsgewijze inspecties. Veiligheid hoeft niet in het geding te komen; integendeel, door verantwoordelijkheid dichter bij de praktijk te leggen, kan kwaliteit juist worden verbeterd.

Vanuit verschillende beroepsgroepen, waaronder architecten, aannemers en bouwexperts, wordt al lange tijd aangedrongen om de eigenaar opdrachtgever te maken van de versterkingswerkzaamheden. Zij wijzen erop dat dit niet alleen sneller en efficiënter zou zijn, maar ook beter aansluit bij bestaande bouwprocessen. Toch wordt deze oproep systematisch genegeerd door de overheid, die blijft vasthouden aan een top-down benadering waarin bewoners afhankelijk zijn van logge instanties en bureaucratische besluitvorming.

De rol van de overheid: faciliteren in plaats van controleren

De overheid heeft de verantwoordelijkheid om veiligheid en kwaliteit te garanderen, maar dat betekent niet dat zij het volledige proces zelf moet uitvoeren. Een rol als faciliterende en ondersteunende instantie past beter bij de huidige situatie. Door duidelijke richtlijnen te bieden en financiële ondersteuning te organiseren, kan de overheid het proces soepel laten verlopen zonder onnodige inmenging en zonder verspilling van middelen.

De huidige aanpak, waarin de overheid het gehele proces probeert te controleren, heeft bewezen ineffectief te zijn. Zoals de Groninger Bodem Beweging (GBB) terecht aangeeft, voelen bewoners zich niet gehoord en worden ze als toeschouwers behandeld in plaats van als actieve deelnemers. Dit gebrek aan respect voor de kennis en wensen van eigenaren leidt tot wantrouwen en frustratie. Een overheid die bewoners faciliteert in plaats van controleert, kan dit vertrouwen herstellen en het proces versnellen.

Een noodzakelijke paradigmawissel

De versterkingsoperatie is meer dan een technische uitdaging; het is een kwestie van vertrouwen en menselijkheid. Zoals Roelof Wittink in zijn opiniestuk benadrukt, hebben Groningers behoefte aan maatwerk en een overheid die hun belangen centraal stelt. Het huidige systeem, met zijn top-down aanpak en bureaucratische inefficiëntie, voldoet daar niet aan.

De overheid moet de moed hebben om haar eigen rol kritisch te evalueren en een paradigmawissel door te voeren. Het vergt leiderschap om toe te geven dat de centrale aanpak heeft gefaald, maar het is een noodzakelijke stap om verdere schade te voorkomen. Heroverweging is geen zwaktebod, maar een daad van bestuurlijke moed.

Conclusie: regie bij de burger, een aanpak die werkt

De versterkingsoperatie in Groningen heeft gefaald in haar belofte om bewoners veiligheid en duidelijkheid te bieden. Het huidige systeem is te traag, te inefficiënt en te afstandelijk. Door de regie bij de eigenaar te leggen en hen te ondersteunen met een architect, kan het proces niet alleen worden versneld, maar ook worden verrijkt met verduurzaming. Dit is geen radicale gedachte, maar een logische stap die aansluit bij hoe we al decennialang omgaan met bouwprojecten in Nederland.

De verantwoordelijke bewindspersoon moet nu leiderschap tonen. Vertrouw de bewoners van Groningen, faciliteer hen met duidelijke richtlijnen en financiële ondersteuning, en geef hen de ruimte om hun eigen woningen veilig en duurzaam te maken. Alleen door deze koerswijziging in te zetten, kunnen we per direct bouwen aan een veilige, duurzame en hoopvolle toekomst voor Groningen: een werkelijk Nij Begun!