NCG faalt: tijd voor échte oplossingen en direct ingrijpen

20 februari 2025

Het versterken van huizen in Groningen had een oplossing moeten zijn voor een probleem dat de overheid zelf heeft gecreëerd. Maar in plaats van zekerheid te bieden aan bewoners, stapelen de fouten en frustraties zich op. De Nationaal Coördinator Groningen (NCG) is inmiddels uitgegroeid tot een log bureaucratisch moloch, waarin slordigheden en inefficiëntie de boventoon voeren.

Bewoners krijgen verkeerde rapporten toegestuurd, soms zelfs van andere huizen, terwijl vaak junior medewerkers met geen of weinig ervaring worden ingezet voor belangrijke technische beoordelingen. De kwaliteitscontrole binnen de NCG is blijkbaar zo zwak dat fouten pas aan het licht komen als bewoners – vaak na maanden van onzekerheid – zelf aan de bel trekken.

Deze situatie is niet nieuw. In een recente uitzending van Pointer werd duidelijk dat honderden, misschien zelfs duizenden, versterkingsadviezen opnieuw moeten worden gemaakt. Bewoners zien onterechte conclusies in hun rapporten, onvolledige berekeningen en zelfs feitelijke onjuistheden over hun huizen. De impact hiervan is enorm: naast de veiligheidsrisico’s zorgt het voor eindeloze vertragingen en ondermijnt het het vertrouwen in de overheid nog verder.

Een bureaucratisch moeras

De kern van het probleem ligt niet alleen bij de NCG zelf, maar ook in de manier waarop deze organisatie is opgezet. In plaats van een efficiënte, goed functionerende organisatie te bouwen, is er een steeds uitdijend ambtelijk apparaat ontstaan waarin medewerkers verstrikt raken in hun eigen procedures en protocollen. De focus lijkt te liggen op het draaiende houden van de organisatie zelf, niet op het daadwerkelijk helpen van bewoners.

Aannemers en ingenieursbureaus die worden ingeschakeld voor opnames en versterkingsadviezen, worden financieel uitgeknepen. Dat leidt ertoe dat ervaren vakmensen afhaken en dat steeds vaker jongere, onervaren krachten zonder voldoende begeleiding op pad worden gestuurd. Dit is niet alleen oneerlijk voor de betrokken ingenieursbureaus, maar het leidt direct tot slechte versterkingsadviezen.

Daarnaast zit het systeem vol met overdrachtsmomenten: van opname naar versterkingsadvies, naar globaal ontwerp, naar definitief ontwerp. Elke overdracht vergroot het risico op fouten, vertraging en gebrekkige communicatie. Wederom leidt dit tot frustratie bij bewoners, die hun geduld en vertrouwen in de overheid steeds verder verliezen.

Wat ook volstrekt onacceptabel is, is de procedure ‘opname op verzoek’. Wanneer bewoners het niet eens zijn met de conclusie van een opname – bijvoorbeeld omdat is vastgesteld dat hun huis geen versterking nodig heeft – kunnen zij gebruik maken van een bezwaar- en beroepsprocedure. Maar in de praktijk betekent dit maanden tot zelfs jaren wachten op de uitslag. Ook dit is geen incident, maar een structureel probleem.

Ook architecten en constructeurs trekken aan de bel

Niet alleen bewoners hebben te maken met de gevolgen van slordige versterkingsadviezen. Ook de beroepsgroep van architecten en constructeurs trekt aan de bel. Zij krijgen versterkingsadviezen aangeleverd waarvan de kwaliteit vaak onder de maat is en vragen zich regelmatig af wat ze hier in hemelsnaam mee moeten beginnen. De berekeningen zijn soms incompleet, bevatten tegenstrijdige aannames of sluiten simpelweg niet aan bij de realiteit van de gebouwen waarvoor ze zijn opgesteld.

Hierdoor ontstaan niet alleen vertragingen, maar lopen bewoners en bouwkundigen vast in een onwerkbaar systeem waarin slechte adviezen de basis vormen voor beslissingen met ingrijpende gevolgen. Architecten en constructeurs, die wél de kennis en kunde hebben om versterkingsmaatregelen correct uit te werken, worden opgezadeld met documenten waar ze nauwelijks mee uit de voeten kunnen. Dit is een direct gevolg van de chaotische werkwijze binnen de NCG en de manier waarop ingenieursbureaus onder druk worden gezet om goedkoop en snel te leveren.

Een directe oplossing: één team van professionals

Op korte termijn kan er al veel worden verbeterd door één team van professionals verantwoordelijk te maken voor het volledige traject: van opname, naar versterkingsadvies, tot en met de planvormingsfase. Dit zou zorgen voor meer kwaliteit en continuïteit, en vooral de ruis en onduidelijkheden tussen overdrachtsmomenten wegnemen. Iedere overdracht kost extra geld en tijd, terwijl het niets toevoegt aan de inhoudelijke kwaliteit van de adviezen.

Deze aanpak van één team is overigens al onderdeel van het decentrale model of het eigen regiemodel. In het eerste geval blijft het team van professionals echter onderdeel van de bureaucratie van het NCG, met alle nadelen van dien. De eigen regie-aanpak – waarin de eigenaar zelf met zijn eigen team de regie voert – zou de betere optie zijn. Maar de invoering hiervan is voorbehouden aan de staatssecretaris, die hierin lef en leiderschap moet tonen.

Het samenstellen van een team binnen het huidige NCG-model ligt echter bij het NCG zelf. Dit kan zonder ingewikkelde wetswijzigingen of politieke discussies en zou direct kunnen worden ingevoerd om verdere fouten en vertragingen te voorkomen. Toch pleiten wij nadrukkelijk voor de decentrale aanpak, omdat deze veel meer voordelen biedt en het vertrouwen van bewoners kan herstellen.

Stop het onderzoek naar de oorzaak – richt je op de omvang en oplossing

Het doen van nóg een onderzoek naar de vraag of er kwaliteitsproblemen zijn met de rapporten, is tamelijk overbodig. De signalen van bewoners en professionals zijn overduidelijk: er gaat structureel iets mis met de beoordelingen en de adviezen. Als er al een onderzoek wordt gedaan, dan moet dit zich niet richten op de vraag óf er fouten zijn, maar op hoe groot de kwaliteitsschade is en hoe deze gerepareerd kan worden.

Om die omvang in kaart te brengen, is het noodzakelijk om inzicht te krijgen in de rapporten. Hier komt privacywetgeving om de hoek kijken. Het NCG kan hier op twee manieren mee omgaan: zich verschuilen achter de privacywetgeving en daarmee het onderzoek vertragen óf actief bewoners vragen of zij hun rapport beschikbaar willen stellen voor onderzoek.

De tweede optie is verreweg de snelste en meest transparante manier. De kans is groot dat veel bewoners hieraan willen meewerken, omdat ook zij belang hebben bij een oplossing. Dit vereist slechts een kleine inspanning van het NCG, maar kan grote gevolgen hebben voor de snelheid en effectiviteit van het herstelproces.

Conclusie: het moet en kán anders

De oplossing ligt niet in nóg een commissie, nóg een onderzoeksrapport of nóg een intern verbeterplan bij de NCG. Het systeem moet fundamenteel anders. Op korte termijn kan de invoering van één professioneel team per woningtraject de problemen al aanzienlijk verminderen. Maar op de langere termijn is er maar één echte oplossing: decentrale regie, waarin bewoners samen met hun eigen architect en constructeurs de leiding krijgen over hun versterkingsproces.

Het huidige model faalt. Groningen verdient beter. De overheid heeft een ereschuld aan de Groningers, maar lost die tot op heden niet in. Hoog tijd om te stoppen met pleisters plakken en het systeem fundamenteel te veranderen.