Een bezwaar op grond van de Monumentenwet

Dank voor je vraag en de zorg die je onder de aandacht brengt. Je hebt helemaal gelijk dat er bij de beoordeling van vergunningen voor gaswinning veel aandacht uitgaat naar de Mijnbouwwet, de veiligheid en de parlementaire enquêteresultaten, maar dat het aspect van erfgoedbescherming vaak onderbelicht blijft.

In de Erfgoedwet (voorheen Monumentenwet) is inderdaad vastgelegd dat het toebrengen van schade aan een rijksmonument strafbaar is. Voor beschermd dorpsgezicht en archeologisch waardevolle gebieden geldt bovendien dat overheden bij ruimtelijke besluiten rekening moeten houden met deze belangen. Dat betekent echter niet dat de Minister van Klimaat en Groene Groei automatisch geen vergunning kan verlenen; zij moet in haar besluitvorming alle belangen afwegen – waaronder erfgoedbescherming. De Monumentenwet biedt dus een extra juridische invalshoek om schade aan erfgoed expliciet te betrekken bij procedures en bezwaren.

Voor jouw situatie lijkt het zinvol om in het lopende bezwaar tegen de NAM-vergunning dit erfgoedargument nadrukkelijk in te brengen. Daarbij kun je onderbouwen dat:

• het museum en de dorpskern bestaan uit rijksmonumenten en een beschermd dorpsgezicht;

• de gaswinning risico’s met zich meebrengt op verzakkingen en schade;

• en dat de overheid op grond van de Erfgoedwet verplicht is deze risico’s mee te wegen.

Mogelijke ondersteunende partijen:

• Erfgoedvereniging Heemschut – zet zich vaak in bij dit soort kwesties.

• Bond Heemschut Groningen en eventueel de Stichting Dorpsbelangen Warffum.

• Nederlandse Unesco Commissie, aangezien wierden deel uitmaken van het nationaal erfgoed met internationale waarde.

• Ook kun je bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) navragen hoe zij aankijken tegen risico’s van mijnbouw op rijksmonumenten.

De VGME kan dit punt meenemen in haar bredere beleidsvisie: erfgoedbelangen dienen volwaardig onderdeel te zijn van de discussie over mijnbouw, en mogen niet uitsluitend worden afgedaan als nevenschade.

In reactie op uw aan de VGME gesteld vraag over strafbaarheid van gaswinning, bericht ik u het volgende:

Ik zocht een en ander uit en kom tot de volgende bevindingen:

📚 1. Monumentenwet: geen directe strafbaarheid

• De ** Raad van State** (ABRvS, 28 nov 2015, ECLI:NL:RVS:2015:3578) stelt dat artikel 11 Monumentenwet 1988 enkel ziet op opzettelijke en directe beschadigingen van een monument.
  Een indirecte, economisch gedreven activiteit zoals gaswinning die mogelijk schade veroorzaakt, valt daar niet onder Reddit+15Raad van State+15Omgevingsweb+15Reddit+10monumentenrecht.com+10Volkskrant+10.
• Ook de Wabo (vergunningenwet Omgevingsrecht) verplicht niet af te zien van gaswinning als indirect risico op monumentenschade aanwezig is Semantius+2Raad van State+2monumentenrecht.com+2.

👉 Conclusie: Volgens bestendig rechterlijk beleid is gaswinning → bevingen → monumentenschade niet strafbaar onder Monumentenwet of Wabo.

⚖️ 2. Wel strafrechtelijk onderzoek gaande

• In een artikel 12-procedure oordeelde het hof Arnhem-Leeuwarden tot de conclusie dat er voldoende aanwijzingen zijn voor nader strafrechtelijk onderzoek naar NAM wegens bewust risico op schade aan gebouwen Volkskrant.
• Het hof stelt dat door continueren van gaswinning voorwaardelijk opzet mogelijk is: men wist van risico’s maar ging toch door, wetende dat gebouwen (waaronder monumenten) beschadigd konden raken Reddit+15Semantius+15Volkskrant+15.
• Hoewel gaswinning vergunning heeft, zegt het hof dat dit de mogelijkheid tot vervolging niet uitsluit Volkskrant.

👉 Er loopt dus een strafrechtelijk onderzoek naar mogelijke vervolging wegens vernieling of beschadiging van bouwwerken (waaronder monumenten).

📌 3. Samenvattende verhoudingen

✅ 4. Antwoord op jouw vraag

• Kort en krachtig: Nee — volgens Monumentenwet en Wabo is indirecte schade door gaswinning niet strafbaar.
• Maar: Er is wel lopend strafrechtelijk onderzoek naar NAM (en mogelijke bestuurders) op basis van voorwaardelijk opzet, wegens bewuste aanvaarding van het risico dat gebouwen (waaronder monumenten) zouden worden beschadigd Semantius+1Bijzonder Strafrecht+1Reddit+2Reddit+2Omgevingsweb+2Volkskrant.

Wat nu?

• Je kunt de vorderingen van het OM volgen. Zodra het onderzoek is afgerond, komt naar buiten of er daadwerkelijk wordt vervolgd en op welke grond(en).
• Voor nu is duidelijk: onder Monumentenwet is er geen straf, maar in strafrecht wel een kans, vooral als er bewijs komt dat NAM risico’s bewust aanvaardde.

De kwestie is dus in onderzoek bij het Openbaar Ministerie.

U kunt overwegen daarover bij het OM te informeren wat de stand van zaken is.